Een ongeluk zit in een klein hoekje en kan iedereen overkomen. In Nederland belanden ieder jaar ongeveer 650.000 mensen op de Spoedeisende Hulp met één of meerdere letsels na een ongeval. Dit varieert van een twijgbreuk of verzwikte enkel bij een kind tijdens het sporten, een open onderbeenbreuk bij een bouwvakker die klem komt te zitten onder een omgevallen hijskraan, gebroken heup bij een kwetsbare oudere door val in eigen huis tot zeer ernstige, levensbedreigende verwondingen na een verkeersongeluk.
Bij 75.000 patiënten is het letsel zo ernstig dat ze acuut moeten worden opgenomen in het ziekenhuis voor een observatie en/of (operatieve) behandeling. Ook minder complexe letsels zoals een botbreuk van sleutelbeen, pols of enkel na een val van de fiets komen veel voor; in dat geval hoeft een patiënt meestal niet acuut te worden opgenomen, maar vindt een eventuele operatie uitgesteld plaats in dagopname.
De impact van traumatische letsels is groot. Door de opvang en behandeling van de meest ernstig gewonde (multitrauma) patiënten te concentreren in level 1 traumacentra en technologische ontwikkelingen is de kans op overleven steeds beter geworden. Maar nog steeds is trauma[1] de doodsoorzaak bij een op de tien overlijdens en onder kinderen en jongeren helaas zelfs de belangrijkste oorzaak van overlijden of invaliditeit. Veel kampen voor de rest van hun leven met de negatieve gevolgen. Ook op het oog eenvoudigere letsels hebben veel impact. Het dagelijks functioneren wordt er door beïnvloed. In ieder geval gedurende enkele maanden, maar vaak levenslang. Er is vaak tijdelijk immobilisatie met gips of brace met alle ongemakken van dien. Patienten kunnen langere tijd niet naar school, werk, sporten etc. En vrijwel altijd zorgt het letsel voor enige fysieke gevolgen op lange termijn, zoals stijfheid van gewrichten, pijn, beperkingen in lopen op sporten. Het leven wordt vaak niet meer zoals het voorheen was. Een ongeval kan dus niet alleen op korte maar ook op lange termijn lichamelijke en/of geestelijke gezondheidsklachten veroorzaken. In Nederland staan privé-, arbeids- en sportongevallen op de 3e plaats als het gaat om ziektelast (104416 verloren levensjaren en 87864 ziektejaarequivalenten; bijlage 1). Na dementie en stemmingsstoornissen, maar boven bijvoorbeeld beroertes, diabetes en dikke darmkanker. De verwachting van het RIVM is dat de ziektelast als gevolg van ongevallen de komende decennia verder gaat stijgen.
Gelukkig kunnen we steeds meer. Zo is er de afgelopen decennia een enorme ontwikkeling geweest in de operatieve behandeling van botbreuken met platen en pennen. Maar voor lang niet alle patiënten is dit de beste behandeling. Ook in de niet-operatieve behandeling valt nog veel winst te behalen met als doel om de patiënt zo te begeleiden dat de uitkomsten op korte én lange termijn maximaal zijn, zowel fysiek als psychosociaal. Ten slotte is er een belangrijke rol weg gelegd voor preventie: voorkómen van letsels is vele malen beter dan proberen ze te genezen. Een gezamenlijke en goed gecoördineerde aanpak van oorzaak en gevolg, zoals bij andere ziekten, zal een verbetering van de behandeling en het onderzoek versnellen.
[1] Het woord trauma/τραύμα komt vanuit het Grieks en betekent letterlijk ‘wond’. Het is een verwonding die het gevolg is van geweld of kracht van buitenaf.